![]() |
| Menene Maganin Typhoid? |
Menene maganin typhoid? Koyi alamomi, magunguna na zamani, rigakafi da hanyoyin kariya daga typhoid a Hausa, tare da sabbin bayanai.
Typhoid (zazzabin cizon sauro na ciki) cuta ce mai tsanani da ke yaduwa ta hanyar abinci ko ruwa mai ɗauke da ƙwayar cutar Salmonella typhi. Mutane da dama a Najeriya da sauran ƙasashen da ke tasowa suna fuskantar wannan cuta saboda matsalolin tsafta da ruwan sha. Fahimtar menene maganin typhoid da hanyoyin kariya na zamani na da matuƙar muhimmanci domin rage haɗari da mutuwa.
A wannan cikakken bayani, za ka samu sabbin bayanai masu inganci kan typhoid: daga alamomi, gwaje-gwaje, magunguna na zamani, zuwa hanyoyin kare kai da iyali.
Menene Typhoid kuma ta yaya ake kamuwa da ita?
Typhoid cuta ce da ƙwayar Salmonella typhi ke haddasawa. Ana kamuwa da ita ne ta:
- Shan ruwan sha mai ƙazanta
- Cin abinci da bai dafa sosai ba
- Cin abinci da aka taɓa da hannun da bai tsabtace ba
- Hulɗa da mutum mai ɗauke da cutar ba tare da tsafta ba
Da zarar ƙwayar cutar ta shiga jiki, tana shiga hanji sannan ta bazu zuwa jini, tana haddasa zazzabi mai tsanani da wasu matsaloli.
Alamomin Typhoid da ya kamata ka kula da su
Alamomin typhoid suna iya bayyana a hankali cikin kwanaki 7–14 bayan kamuwa da cutar. Wasu daga cikin manyan alamomi sun haɗa da:
- Zazzabi mai ɗorewa (yana iya kaiwa sama da 39°C)
- Ciwon kai da kasala
- Ciwon ciki da rashin jin daɗi
- Zawo ko maƙarƙashiya
- Rashin ci
- Tashin zuciya ko amai
- Wasu lokuta, ja-ja a jiki (rash)
Muhimmi: Idan ba a yi magani da wuri ba, typhoid na iya jawo matsaloli masu tsanani kamar huda hanji ko kamuwa da jini gaba ɗaya.
Menene Maganin Typhoid? (Magunguna na Zamani)
Idan ana tambaya menene maganin typhoid, amsar kimiyya ita ce: antibiotics (magungunan kashe ƙwayoyin cuta), tare da kulawar likita.
1. Magungunan Antibiotics da ake amfani da su
A yau, likitoci suna amfani da magunguna bisa sakamakon gwaji, saboda wasu ƙwayoyin typhoid sun fara nuna resistance (ƙin magani). Daga cikin magungunan da aka fi amfani da su akwai:
- Azithromycin
- Ceftriaxone (allura, musamman ga typhoid mai tsanani)
- Cefixime
- Ciprofloxacin (a wasu lokuta, idan ƙwayar cutar ba ta nuna resistance ba)
Kada a taɓa shan maganin typhoid ba tare da shawarar likita ba, domin amfani da magani ba daidai ba na iya ƙara tsananta cutar.
2. Kulawa da jiki yayin magani
Baya ga magunguna, ana buƙatar:
- Shan ruwa mai yawa domin hana bushewar jiki
- Cin abinci mai sauƙin narkewa
- Hutu sosai
- Rage zazzabi da magungunan da likita ya amince da su
Gwaje-gwajen da ake yi don tabbatar da Typhoid
Kafin a fara magani, likita na iya buƙatar wasu gwaje-gwaje, kamar:
- Blood culture (mafi inganci)
- Stool or urine test
- Widal test (ana amfani da shi, amma ba shi da cikakken tabbaci idan shi kaɗai aka dogara da shi)
Ƙungiyar Lafiya ta Duniya (WHO) na ba da shawarar a fi dogaro da culture tests idan akwai dama, saboda su ne mafi sahihanci
https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/typhoid
Shin akwai maganin gargajiya ga typhoid?
Mutane da yawa suna tambaya ko akwai maganin gargajiya. A gaskiya, babu maganin gargajiya da aka tabbatar a kimiyyance cewa yana warkar da typhoid. Wasu ganyaye na iya rage alamomi kamar zazzabi ko ciwon ciki, amma ba sa kashe ƙwayar cutar.
Amfani da maganin gargajiya kawai ba tare da antibiotics ba na iya jawo haɗari mai tsanani.
Don ƙarin bayani kan illar shan magani ba tare da gwaji ba, duba CDC
https://www.cdc.gov/typhoid-fever/index.html
Yadda ake hana kamuwa da Typhoid (Rigakafi)
Rigakafi shi ne hanya mafi kyau ta rage yaduwar typhoid. Ga matakan kariya:
1. Tsaftar ruwa da abinci
- Sha ruwan da aka tafasa ko aka tace
- Guji abinci daga wuraren da ba a tabbatar da tsafta ba
- Wanke hannu da sabulu kafin cin abinci
2. Rigakafin Typhoid (Vaccine)
Akwai allurar rigakafin typhoid da WHO ta amince da ita, musamman ga:
- Yara
- Mutanen da ke zaune a yankunan da typhoid ya fi yawa
- Matafiya
Rigakafi ba ya hana cutar 100%, amma yana rage haɗari sosai.
Typhoid mai tsanani: Abin da ya kamata ka sani
Idan ba a yi magani da wuri ba, typhoid na iya zama mai tsanani, yana haifar da:
- Zubar jini a hanji
- Huda hanji
- Ciwon kwakwalwa (encephalopathy)
A irin wannan yanayi, ana buƙatar gaggawar asibiti da allurar magani kamar ceftriaxone da kulawa ta musamman.
Idan kana fama da zazzabi mai ɗorewa da ciwon ciki, kada ka yi jinkiri. Je asibiti ka yi gwaji kafin ka fara shan kowanne magani.
Haka kuma, za ka iya karanta ƙarin bayani mai alaƙa da cututtuka masu yaduwa a shafinmu na ciki:
Tambayoyin da mutane ke yawan yi game da maganin typhoid
Shin typhoid na warkewa gaba ɗaya?
Eh, idan an gano da wuri kuma aka yi magani daidai, typhoid na warkewa gaba ɗaya.
Kwana nawa ake shan maganin typhoid?
Yawanci kwanaki 7–14, gwargwadon irin maganin da likita ya rubuta.
Shin zan iya aiki yayin magani?
Ana ba da shawarar hutu, musamman a kwanakin farko, domin jiki ya samu damar murmurewa.
Kammalawa: Me ya kamata ka tuna?
A taƙaice, idan ana tambaya menene maganin typhoid, amsa ita ce: gano cutar da wuri, yin gwaji sahihi, da shan magungunan antibiotics da likita ya rubuta. Gujewa maganin kai-tsaye da kula da tsafta na da matuƙar muhimmanci wajen kare rayuwa.
Ka raba wannan bayani da iyalanka da abokanka domin su ma su fahimci haɗarin typhoid da hanyoyin kariya. Lafiya ita ce jari mafi girma.
