 |
| Menene Maganin Malaria Mai Tsanani |
Malaria mai tsanani cuta ce mai hatsari wadda ke bukatar gaggawar kulawar likita, domin tana iya kaiwa ga mutuwa idan aka yi sakaci. A kasashe da dama, musamman a Afirka, tambayar menene maganin malaria mai tsanani na daga cikin abubuwan da aka fi nema saboda yawaitar cutar da kuma hadarinta. Wannan rubutu zai yi bayani mai zurfi, sahihi, kuma na zamani kan malaria mai tsanani, alamominta, magungunan da WHO ta amince da su, da kuma hanyoyin kariya.
Menene Malaria Mai Tsanani?
Malaria mai tsanani na faruwa ne idan kwayar cutar malaria (musamman Plasmodium falciparum) ta yi yawa a jini har ta fara shafar muhimman sassan jiki kamar kwakwalwa, koda, huhu, da jini. Wannan mataki ya wuce malaria ta al’ada, kuma ba a yarda a yi maganin gida kawai ba.
Bambanci Tsakanin Malaria Ta Al’ada da Mai Tsanani
- Malaria ta al’ada: zazzabi, sanyi, ciwon kai
- Malaria mai tsanani: suma, tashin zuciya mai tsanani, rashin numfashi, jini yana raguwa, kamuwa da jijiyoyi
Sanin wannan bambanci yana taimakawa wajen fahimtar menene maganin malaria mai tsanani da kuma dalilin gaggawa.
Alamomin Malaria Mai Tsanani da Ke Bukatar Gaggawa
Idan aka ga wadannan alamomi, kar a bata lokaci a gida:
- Zazzabi mai tsanani da baya sauka
- Ciwon kai mai tsanani ko suma
- Amai ba kakkautawa
- Jiki ya kasa motsi ko jijiyoyi na kamuwa
- Numfashi yana wahala
- Fitsari ya ragu ko ya tsaya
- Idanu ko baki sun fara yin rawaya (lalacewar hanta)
- Jini yana raguwa (severe anemia)
Wadannan alamomi na nuna cewa cutar ta kai matakin hadari.
Menene Maganin Malaria Mai Tsanani? (Amsa Kai Tsaye)
Amsar kai tsaye ita ce:
Maganin malaria mai tsanani na asibiti ne kawai, ta amfani da magungunan da WHO ta amince da su.
Ba maganin gargajiya ba, ba shayi ba, ba ganye kadai ba.
Maganin Malaria Mai Tsanani na Asibiti (Na Zamani)
1. Artesunate (IV ko IM) – Magani Na Farko
Hukumar Lafiya ta Duniya (WHO) ta amince da Artesunate a matsayin magani na farko ga malaria mai tsanani.
Fa’idodinsa:
- Yana kashe kwayar malaria cikin sauri
- Yana rage mace-mace fiye da tsoffin magunguna
- Ya fi aminci ga yara da manya
Ana ba da shi ta:
- Allura a jijiya (IV)
- Ko allura a tsoka (IM)
WHO ta jaddada hakan a shafinta na hukuma:
https://www.who.int
2. Canjawa zuwa ACT Bayan Sauki
Bayan mara lafiya ya fara samun sauki:
- Ana canza magani zuwa ACT (Artemisinin-based Combination Therapy) kamar:
Wannan na tabbatar da cewa an kashe dukkan kwayoyin malaria a jiki.
3. Taimakon Gaggawa (Supportive Care)
A lokuta da dama, magani kadai bai isa ba. Ana bukatar:
- Karin jini idan jini ya yi kasa
- Ruwan jijiya (IV fluids)
- Oxygen idan numfashi ya wahala
- Maganin jijiyoyi idan suna kamuwa
Wannan shi ne dalilin da yasa ake bukatar asibiti mai kayan aiki.
Shin Chloroquine Ko Fansidar Sun Dace?
A’a.
A mafi yawan kasashe, chloroquine da wasu tsoffin magunguna:
- Ba sa aiki kan Plasmodium falciparum
- Kwayar cutar ta riga ta yi musu karfi (drug resistance)
CDC ta Amurka ta bayyana hakan a bayyane:
https://www.cdc.gov/malaria
Menene Matsayin Maganin Gargajiya a Malaria Mai Tsanani?
A nan dole ne a yi bayani da gaskiya.
Abin da Bincike Ya Nuna
- Babu wani maganin gargajiya da aka tabbatar zai iya warkar da malaria mai tsanani shi kadai
- Amfani da ganye kawai na iya jinkirta zuwa asibiti
- Jinkiri na iya kaiwa ga mutuwa
Wasu abubuwa kamar:
- Citta
- Tafarnuwa
- Ganyen neem (dogon yaro)
na iya taimakawa garkuwar jiki, amma ba su maye gurbin maganin asibiti ba.
Kurakurai Masu Hadari da Mutane Ke Yi
- Shan maganin malaria na gida ba tare da gwaji ba
- Cigaba da zama a gida duk da alamomin tsanani
- Amfani da maganin da bai dace ba
- Daina magani kafin lokaci
Wadannan kurakurai na daga cikin manyan dalilan mutuwa sakamakon malaria.
Idan kai ko wani a kusa da kai yana da zazzabi mai tsanani tare da suma, amai ko jijiyoyi suna kamuwa, kada ka jira. Ka kai shi asibiti mafi kusa nan take.
Haka kuma, karanta rubutunmu kan menene maganin zazzaɓi a gida da menene maganin malaria domin karin ilimi.
Yadda Ake Kare Kai Daga Malaria Mai Tsanani
Rigakafi ya fi magani sau dubu.
Hanyoyin Kariya
- Yin amfani da gidan sauro mai magani (ITNs)
- Fesa maganin sauro a gida
- Gujewa cizon sauro musamman da dare
- Share ruwa tsaye kusa da gida
- Shan maganin kariya (ga masu tafiya)
UNICEF da WHO suna ci gaba da wayar da kai kan hakan:
https://www.unicef.org
Shin Malaria Mai Tsanani Na Warkewa?
Eh, idan aka kai asibiti da wuri:
- Yawancin mutane na warkewa gaba daya
- Hadari yana raguwa sosai
Amma idan aka makara:
- Zai iya jawo lalacewar kwakwalwa
- Ko mutuwa
Lokaci shi ne mabuɗin rayuwa.
Kammalawa: Me Ya Kamata Ka Dauka?
A taƙaice, amsar tambayar menene maganin malaria mai tsanani ita ce:
- Gaggawar zuwa asibiti
- Artesunate a matsayin magani na farko
- Cikakken bin umarnin likita
- Gujewa dogaro da maganin gargajiya kawai
Malaria mai tsanani ba cuta ce da ake gwadawa a gida ba. Ilimi da daukar mataki da wuri na iya ceton rai.
Kada ka yi wasa da zazzabi mai tsanani. Ka raba wannan rubutu da iyalanka da abokanka—wata rana zai iya zama dalilin ceton rai.
